Saif treflan Trehafod ar y ffin rhwng Cwm Rhondda a Thaf Elái, ac roedd wedi'i rhannu rhwng plwyfi Pontypridd ac Ystradyfodwg yn ôl Cyfeiriadur Busnesau Kelly 1926.
Mae map degwm 1847 yn dangos bod yr ardal yn frith o ffermydd fel Hafod Uchaf, Hafod Genol a Hafod Fawr. Ystyr ‘hafod' yw cartre'r bugail dros fisoedd y gaeaf, a dyma fu'n sail i enwi'r dref newydd hon. Cafodd hawliau mwynol y tiroedd hyn eu prydlesu mor gynnar â 1809. Yn ogystal â'r ffermydd, mae map degwm 1847 yn dangos bwthyn, tramffordd a rheilffordd.

Aeth glofeydd Coed-cae a'r Hafod trwy gyfnodau anodd iawn fel busnesau bach, ond newidiodd y sefyllfa ar ôl i W.T. Lewis (Arglwydd Merthyr yn ddiweddarach) brynu'r glofeydd hyn ac agor pyllau Trefor a Bertie yr ochr arall i'r afon. Er i Lewis barhau i gloddio'r glo bitwmen o bwll Coed-cae dan fantell ‘Coed Cae Coal Company', ni ddatblygodd pethau go iawn yn Nhrehafod tan ar ôl iddo gysylltu pyllau'r Hafod, Trefor a Bertie â'r gwythiennau glo ager fwy cyfoethog. Dyma ddechrau un o weithfeydd glo mwyaf Prydain, a oedd yn cyflogi bron i 5,000 o ddynion ac yn cynhyrchu bron i filiwn o dunelli o lo'r flwyddyn ar ei anterth.

Fel llawer o bentrefi glofaol y cyfnod, roedd gan Drehafod ei heglwys ei hun, Eglwys Sant Barnabas (Cenhadfa Bryn Eirw yn wreiddiol), a llu o gapeli gan gynnwys Capel y Bedyddwyr Cymraeg, Capel Calfinaidd, Capel y Wesleaid a Chapel Cymraeg yr Annibynwyr.
Roedd Trehafod yn dref siopa digon bywiog, a chyda tref ffyniannus Pontypridd gerllaw, roedd digon o gyfleusterau diwylliannol, addysgol, crefyddol ac ati i blesio'r trigolion lleol.
Ym mis Gorffennaf 1889, daeth Trehafod yn derfynfa ar gyfer lein reilffordd newydd cwmni ‘Barry Railway and Docks' rhwng Cwm Rhondda â Dociau'r Barri, fel rhan o ymgais perchnogion glo'r Rhondda i gystadlu yn erbyn monopoli cwmni Taff Vale Railway a dociau Bute Caerdydd wrth allforio glo i bedwar ban byd.